Van internationale hulp naar vernieuwende verslavingszorg dichtbij huis
Verslaving is een ziekte die levens kan verscheuren. Maar ook een aandoening die, met de juiste zorg en begeleiding, grotendeels kan worden bedwongen. Voor Michael de Munnik, directeur van SolutionS Verslavingszorg, is dat meer dan een professionele missie – het is een persoonlijke drijfveer. Hij vertelt met enthousiasme over de ontwikkelingen die zijn instelling de afgelopen decennia heeft ondergaan.
“We zijn ooit begonnen als een soort reisbureau voor verslavingszorg,” zegt Michael. “Cliënten werden naar klinieken over de hele wereld gestuurd en wij boden ze bij terugkomst nazorg.” Maar gedreven door verzekeraars, de maatschappij en eigen inzichten kwam het besef dat herstel meer vraagt dan een geïsoleerde behandeling. “In 2008 openden we daarom ons eigen ziekenhuis in Voorthuizen met 80 bedden.” SolutionS richtte zich hier aanvankelijk op klinische zorg, maar is sindsdien uitgegroeid tot een veelzijdige organisatie met een breed scala aan ambulante behandelingen. De instelling biedt vandaag de dag zorg aan 2.500 cliënten per jaar, met veel nadruk op maatwerk en persoonlijke begeleiding.
Een veranderend zorglandschap
De ontwikkeling van SolutionS illustreert het dynamische karakter van de verslavingszorg. De samenleving is voortdurend in beweging, verslavingen veranderen en ook technologie speelt een steeds grotere rol. Michael ziet dat geregeld terug in zijn werk. Want hoewel aan de demografie van de cliënten weinig verandert – deze vormt altijd een relatief goede afspiegeling van de samenleving – ziet hij wel nieuwe vormen van verslaving ontstaan. “Het gaat niet altijd alleen om middelenmisbruik, maar ook verslaving aan games, porno of online gokken.”
Technologie zorgt echter niet alleen voor nieuwe verslavingen, het biedt ook kansen, vertelt Michael. Zo zet SolutionS steeds meer in op digitale oplossingen, zoals e-health en kunstmatige intelligentie. “We gebruiken programma’s om onze administratieve lasten te verlichten, waaronder kunstmatige intelligentie om onze gespreksverslagen voor te bewerken.” Niet alleen medewerkers, maar ook cliënten plukken de vruchten van de technologische vooruitgang. “Zij kunnen binnenkort starten met e-modules, waardoor ze sneller aan hun behandeling kunnen beginnen,” zegt Michael. “Dat maakt de zorg niet alleen efficiënter en goedkoper, maar ook toegankelijker.”
Inspiratiereizen naar de VS
Een van de stimulansen achter de innovatie is de Kwaliteitsimpuls Personeel Ziekenhuiszorg (KPZ), een subsidieregeling die SolutionS jaarlijks €100.000 oplevert. Dit geld gebruikt de instelling om personeel op te leiden. “We vragen medewerkers: welke richting wil je zelf op? Soms willen ze leren over technologie, anderen gaan diepgaand de wereld van de psychologie in. Als het past binnen de activiteiten van de organisatie, is bij ons veel mogelijk.”
Een van de meest opvallende projecten is de jaarlijkse inspiratiereis naar de Verenigde Staten, waar medewerkers leren van de grondleggers van het Minnesota-model. Dit model staat bekend om de 12-stappen, een herstelprogramma dat verslaving benadert als een chronische ziekte. De stappen richten zich op zelfinzicht, persoonlijke groei, steun uit groepsbijeenkomsten en verantwoordelijkheid nemen. Het model vormt de basis van de zorg die SolutionS biedt. “De VS loopt vaak net iets op ons voor,” zegt Michael. “Elk jaar komen we geïnspireerd terug, en die inzichten vertalen we naar onze eigen praktijk. Zo hebben we besloten om de duur van onze behandeltrajecten te verlengen van vier naar zes maanden. Dat vergroot de kans op een duurzaam herstel en we kunnen dat doen zonder dat de kosten stijgen.”
De subsidie wordt ook ingezet voor het trainen van personeel in systeemgericht werken, een aanpak die families actief bij de zorg betrekt. “Verslaving is een familieziekte,” benadrukt Michael. “Gedrag binnen een gezin kan verslaving in stand houden, vaak zonder dat mensen het doorhebben. Door families mee te behandelen, vergroten we de kans op blijvend herstel.”
De kracht van maatwerk
Waar SolutionS vroeger vaste herstelprogramma’s hanteerde, is de zorg nu veel flexibeler. “Iedere cliënt is anders, en dat vraagt om maatwerk,” zegt Michael. “Elke vier weken evalueren we de voortgang en passen we het behandelplan aan. Soms betekent dat langer blijven, soms juist sneller afbouwen. Het gaat erom wat de cliënt nodig heeft om verder te kunnen. Bovendien is tegenwoordig ongeveer 60% van onze zorg ambulant, want in hun eigen omgeving ervaren cliënten doorgaans de meeste prikkels.”
Door deze focus op flexibiliteit en maatwerk is het delen van kennis en vaardigheden belangrijker dan ooit. Via de interne SolutionS Academy worden medewerkers aangemoedigd te vertellen over hun professionele ervaringen. “Elke maand organiseren we sessies waarin we van elkaar leren,” vertelt Michael. “Dat kunnen terugblikken op congressen zijn of sessies met een psychiater. Het creëert een cultuur waarin mensen zichzelf blijven ontwikkelen.”
Grenzen van de zorg
Toch zijn er ook uitdagingen. Een opvallend probleem is de financiering van zorg in het buitenland. “Nederlandse zorgverzekeraars vergoeden geen trajecten in het buitenland, tenzij er een speciale machtiging wordt afgegeven,” legt Michael uit. “Het leidt tot vreemde situaties waarin cliënten via een omweg toch een traject in bijvoorbeeld Zuid-Afrika vergoed krijgen, terwijl wij hier moeten vechten om de zorg betaalbaar te houden.”
Michael vindt het belangrijk dat alle betrokken partijen regelmatig met elkaar het gesprek aangaan en de verslavingszorg gezamenlijk blijven verbeteren. SolutionS organiseert daarom op 7 februari 2025 een congres over het Minnesota-model, waarbij sprekers uit onder andere de VS hun ervaringen delen. “We willen niet een gesloten organisatie zijn, zoals in het verleden soms het geval was,” zegt Michael. “Het delen van kennis helpt niet alleen ons, maar ook andere zorginstellingen.”
Meer dan een financiële steun
De KPZ-subsidie speelt bij deze cultuur van kennisdeling een belangrijke rol. Hoewel de subsidie slechts een fractie van het totale opleidingsbudget uitmaakt, heeft het een grote impact. “Het voelt als een steun in de rug,” zegt Michael. “Het maakt het makkelijker om ruimhartig te investeren in onze mensen. En dat komt uiteindelijk onze cliënten ten goede.”
Die cliënten staan altijd centraal bij SolutionS. Voor Michael is verslavingszorg meer dan mensen helpen te stoppen met middelen. Het gaat om het leren omgaan met machteloosheid en mateloosheid, twee kenmerken van veel verslavingen. “Herstel betekent niet alleen stoppen met het gebruik van het middel waar je verslaafd aan bent, maar ook waken voor nieuwe verslavingen die de oude vervangen. Het gaat om een nieuwe balans vinden in je leven, met hulp van je omgeving.”
"Herstel betekent niet alleen stoppen met het gebruik van het middel waar je verslaafd aan bent, maar ook waken voor nieuwe verslavingen"
Herstellen in eigen tempo
Op dat vlak onderscheidt SolutionS zich met de combinatie van persoonlijke aandacht, maatwerk en een multidisciplinaire aanpak. Of het nu gaat om klinische zorg, ambulante trajecten of het betrekken van families: alles is erop gericht om cliënten te helpen een nieuwe weg in te slaan.
“Het is niet altijd makkelijk,” geeft Michael toe. “Maar als je ziet hoe mensen hun leven weer opbouwen, weet je waar je het voor doet. En de subsidie levert hier een positieve bijdrage aan, door medewerkers het gevoel te geven dat er echt in hen wordt geïnvesteerd. Het is een mooie steun, die bij ons altijd terecht komt bij de groep waar het voor bedoeld is.”